domenica 21 settembre 2008

Sa Lsc de is bois scorraus

de Francu Pilloni

Is sardus teneus difettus medas, e calincunu dd'heus arregortu de logu istrangiu puru. Su peus est cussu chi mi fait affasciai totus impari is chi no dda pensant comente mimi, fendindi una categoria de soggettus pessimus, anti-progressu, anti-sardus e anti-totu, e ddus trattu a sa grussa, chene ascurtai rexonis e chene circai is differenzias.
Deu, po modu de nai, seu contrariu a sa LSC, a custa LSC, no tantu a unu standard teoricu de lingua sarda, cantu a custa proposta precisa, ma no m'intendu intruppau cun nemus. Poita seu contrariu? Dd'hapu nau e scrittu centu bortas in medas situazionis.
Totu custu non m'est de impedimentu a essiri de accordiu cun Andrea Crisponi, assumancu candu narat “E questa cultura, rappresentata e fagocitata dalla lingua, deve inevitabilmente emergere attraverso la salvaguardia del proprio patrimonio letterario, artistico ecc, imponendosi su quel folklore...”. Sa cultura sarda, duncas, rappresentada de sa lingua, depit benit a pillu po mesu de su salvamentu de su patrimoniu letterariu. Puntu.
Seu de accordiu in totu e po totu, virgulas cumprendias. Immoi pregontu: a cali patrimoniu litterariu castiat sa LSC? Castiat a su patrimoniu litteraiu de su connotu de Casteddu, de is Campidanus, de is Marmillas, de sa Trexenta, de su Sarcidanu, de su Sarrabus, de s'Iglesienti? Ita ddoi est de su lessicu e de sa grafia de is Catechisimus de is diocesis de Aristanis, de Ales, de Casteddu, fattus po is sardus chi fueddànt in sardu e no in spanniolu o in italianu?
Ita ddoi est de su teatru popolari sardu? Ita ddoi est de sa poesia de Olata o de Pintor Sirigu, po indi nai duus vetti? No sciu si Andrea Crisponi ind'hapat intendiu assumancu arremonai: si est aici, hat a teni una spiegazioni; si aici non est, no sciu ita pensai.
Hat a cumbeni cun mimi chi sa LSC no portat duus ogus, po biri a manuesta e a manumanca, a susu e a basciu, ma est zega, portat un'ogu vetti. O, si no ddi praxit su paragoni, nau ca sa LSC assimbillat a unu boi scorrau: est difficili chi tirit carru, ca no fait a ddu giungi a su giuali! Si Andrea Crisponi essit depiu essi de accordiu cun deu assumancu in custu paragoni, ddi parrit chi siat bastanti po essi contras a custa LSC?
E si no essit de accordiu, mi portat rispettu mancai no dda pensi comente issu? Deu pensu chi ddi cumbengiat, sendu in giogu no sa dinnidadi mia, ma sa sua poita, candu su trigu s'ammanugat cun sa saina, su sballiu est de su messadori, no de su trigu. Aici naràt iaiu miu, ma gei ind'est passau de tempus!

1 commento:

Anonimo ha detto...

Istimau Pilloni,
in intro 'e s'interventu vostru no m'azzappo meda de accordu in supra 'e tottus cando faveddaes achende petzi esempios chene picare in considerazione su chi bos appo narau prima, est a narrere chi po mene sas differentzias intr'e sos dialettos bi deppen fintzas essere e podent abarrare, puite ca cadaunu podet faveddare in sa manera chi prus li paret menzus po s'esprimere, e chi rispettet sas tradiziones e s'historia de una zona.
Però bos naro chi su chi mancat est unu riferimentu iscrittu chi azudet a manterrere fissas calicuna de sas lezes gramaticales chi regulan sa limba; bi podet essere unu regime linguisticu complementare, chi variet solu in s'ambitu orale, commente suzedit in medas paeses magrebinos, inuve b'at unu istandard (s'arabu classicu, connottu e faveddau dae sos litteratos, sos imam e dae tottus cussos chi son omines de cultura) chi si mantenet prus o mancu pretzisu in tottu su territoriu; però oralmente b'at meda diferentzias ca sos marocchinos faveddan diversamente rispettu a unu egizianu o a unu algerinu.
Su discursu meu non cheriat essere una proposta tecnica e seria po chircare unu istandard chi andet bene po tottus, cheriat essere una provocatzione po narrere chi bi cheret a azzapare unu compromissu si cherimus realizare una idea unica, no unificante, de Sardinna e de identidade sarda.
Su chi prus m'aggradat e m'achet cuntentu este chi, si cherimmus, podimmus comunicare direttamente in sardu chene italianu chi acat de veiculu. E custu testimonzat s'idea mea de comunidade linguistica chi abbisonzat de lezes e normas chi li permitana de non s'isperdere diventande petzi unu dialettu.
Bos cussizo de lezere sos urtimos libros de Niffoi chi son un assinzu meda interessante de comente si faveddat oje in sa zona nostra. E finas de lezere sos documentos iscritos dae sos "marianes" in periudu giudicale po bos abbizare de sa limba chi faveddaian issos, sas primas operas iscritas in sardu.
Andrea Crisponi