martedì 30 settembre 2008

Sa Lsc non est una maladia. Est cosa tonta

de Francu Pilloni

Caru Cristianu,
Caru Gianfrancu,
m'heis tirau su cambu de sa bertula e no pozzu fai a mancu de mi furriai. Primu de totu torru grazias a Cristianu po sa traduzioni: si scis s'nglesu, furriamiddu in inglesu puru, aici nos'hat a parri de fueddai cun su mundu!
Deu seu un'omini assortau, po certas cosas, poita tengiu amigus bonus: intre issus, sa parti manna fueddat logudoresu candu seus impari e si cumprendeus comente fradis. E no ses su primu tui chi furriat su chi scriu in LSC: in su saggiu “Benideroes – Literadura, limba e mercadu culturale in Sardigna”, Antoni Arca hat tramudau in LSC unu capitulu de “A unus a unus appillant is steddus” e si has biu s'ultimu romanzu miu (Arega-pon-pon, po is pagus chi no dd'hant ancora liggiu!), t'indi ses acatau chi Antoni Arca hat scrittu sa presentada in LSC?
Nada po dda cumprendi is fillus tontus de is emigraus e finzas de cussus chi funt abarraus innoi, sa LSC no est una maladìa, est vetti una cosa tonta. Po mimi, s'intendit. Comenti is variantis de su sardu hiant a podi beni a pari, una dì mi dd'hiat fattu a cumprendi Cicitu Masala: hiat scrittu un'articulu po Paraulas e ddoi fut su fueddu “culimannu”, riferiu una femina “con un sederone”. Sigumenti su logudoresu est graziosu meda, deu mi fui spantau e dd'hiat pregontau: “Culimannu? E poita?” e issu m'hiat pregontau: “ E bois ita narais?”. “Cumburuda” dd'hiat spiegau deu, poita su culu est su culu, ma “il posteriore” nau cun gentilesa est su cumburu.
Ddi fut praciu aici tantu su fueddu campidanesu chi in s'articulu est abarrau “cumburuda”. Candu Cristianu fueddas de “grafia”, deu no sciu ita bolis intendi de seguru: mi torrat a conca s'indirizzu chi s'assessori Onida hiat donau a cudda primu cummissioni sa cali, intre is primu ses mesis, depiat fai craresa intre sa “grafia” de su sardu, unifichendi assumancu su sonu chi si depit riconnosci a donnia littera de s'alfabetu. Tui sighis a chistionai de custu? O fais comente is chi funt a cudda parti de su cuccuru e bint aturus orizzontis chi no siant cussus arroscius de linnas e arroccas de Sardigna? Poita, si hapu cumprendiu beni, immoi grafia est su modu currettu de scriri, po nai, “amigos”, autorizzendudì a ddu liggi, si bolis, “amigus”. O mancai “cantare” cun sa liberatadi de liggi “cantai”, in domu tua e in sa prazzitta de guventu (chi no t'intendant is paras!).
Sa bellesa de custu modu de fai est chi cambiais puru is sangunaus: Tzuddas e no prus Zuddas. E totu custu, bengiu a sciri, a prou de su prus tontu de is fillus de is emigraus, canduchinò sballiat sa pronunzia. Ma custa no depit essi una lei universali reconnota de s'ONU, canduchinò deu puru hia imparau s'inglesu!
Poita no pensas, o Cristianu, de proponi a s'Accademia de su Poddi (Crusca, in alighieresu) de differenziai sa grafia de “pezzo”, sempri po nai, de cussa de “mezzo” cun cussas duas zetas scritta gualkis e liggias differentis po ti cunfundi? Poita si deu sballiu liggendu “mezzo” comente a “pezzo” o su contrariu puru, seu innioranti deu; si su fillu innioranti de s'emigrau sballiat a liggi su chi scriu deu in sardu, sa curpa est sempri sa mia?
Cantu a grafia e doppias, deu mi seu postu infatu a su canonigu Porru po su chi serbit a sa litteradura chi hapu regordau s'atera borta, e a s'indirizzu chi hiat donau ziu Angheleddu po su “Premiu Ozieri”. Is fueddus puru tenint sa dinnidadi insoru, una storia e una raxoni po essi pronunziaus e scrittus sene ddus struppiai: immoi boleis passai su rullu cumpressori asuba de su sardu, aici chi pozzaus pigai s'accentu de unu de Chieti?
Custa, o Gianfrancu, hiat a essi sa pulitica linguistica? Nannai naràt aici: “Candu no scis ita fai, no fazzas nudda!”. Ma genti meda est pagada po fai e aici fait su chi ddi tressat. Bastat chi fazzat. Aici andat su mundu. Anzis, abarrat frimu; poita nos'hanti postu a certai po nudda, candu issus sighint a fai is trassas insoru a scusi. E custu, no mi ddu neris ca ddu sciu giai, est qualunquismu, cun sa Q maiuscula. Cudda Q chi is linguistas nostus prus abbistus indi bolint bogai.
Ma poita no si mussiant sa lingua?
Si, po sorti, depeus furriai a parti su mundu, faei in pressi: mandaimì unu sms assumancu una dì primu, c'assiguru su binu e bengiu. Cun tantis saludus.

Nessun commento: