sabato 19 marzo 2011

Nois, is giapponesus

de Efisio Loi

In Giapponi est sutzèdiu su chi est sutzèdiu, unas dis’ a oi. Fait a ndi chistionari? Innias nanta ca dhu’ at unu pisci mannu che ispantu e malu meda. Si podit cumprendiri, est gent’ ‘e mari e, de su mari, cosa meda nd’anti ‘ogau in totu s’istoria insoru. A-i custu pisci, una divinidadi de-i cussus logus chi dhi nanta Fokushima, anca dh’iat bintu e impresonau asut’ ‘e terra in su fundu prus fundudu. Tanti’ po narriri, Fukushima, is Giapponesus dh’anti ‘onau a nomini a sa centrali chi est donendidhis prus a pensari in custa’ disi. Mamutzu, aici si tzerriat su pisci, donnia tanti’, po s’indi liberai, anca scudit de coa pesendudindi undas de mari e sciorrocus cument’ ‘e-i cussus de cida passada.
Is Giapponesus a-i custas cosas nci funt abituaus, genti meda ndi dhu at mortu de candu s’agàtanta e donnia ‘orta anti torrau a incumentzari sentza de dhui prangiri meda. Funti in mes’ ‘e mari, in pagu logu, e po si biviri, in custus tempus tenint abbisongiu de energia meda. Po s’industria chi dui tenint nci nd’iat a bolliri de petrolliu e issus non ndi dhui tenint nudha; feti a còmpora ndi podint otènniri e su ‘inari abbastat a su chi abbastada. Anti fatu unu sceberu e cun crebedhu e coru si dhu’ appoderant cun pagu duda.
Sa terra insoru, mancari pagu sigura, no’dh’anti mai lassada, e dh’anti onorada cun seriedadi e coràgiu.  Populu de mari, eus nau, chi de su mari nd’at ottentu meda de su chi dhis est srebiu cun sa pisca e is fainas chi dh’acumpangiant; e su mari fut po issus, logu de acòstiu a is atras terras mancari fessant a istrèsiu meda. Populu de grandus marineris chi anti fatu de su ‘endi e compora s’atividadi insoru  de prus importu mannu. Po milla e mill’annus de su mari e de sa terra insoru “barandilla de chelos e de mares”, nd’anti sutu lati e dh’anti torrau sanguni.
Ita ant a fari de immoi innantis? Ant a fari cument’ ‘e sempiri? pesendisindi ‘e terra, de cumenti nci dhus adi scutusu sa mala sorti e ant a sighiri a pompiari a su mari? su mari chi est intrau che un’arràbiu e ndidhis at pigau donnia cosa e-i sa vida puru?  cun cussus oghixedhus istrintus, a cillu asciutu, serius e arrispetosus cument’ ‘e sempri de sa natura e de sa forza sua? A nosu non si parit beru chi dhu’apat genti chi si ponit in fila abetendi po donnia cosa chi dhis abbisòngiada e chi non s’agatat prus che a primu.
Ndi dhu’ at pagu o nudha de-i cussus chi, arrafa arrafa e prangi prangi, si dha pìgada contras a su guvernu ca no’ dhus at avèrtius de su chi depiat sutzèdiri e de s’agiudu chi trigat a ndi lòmpiri. “Shikataganai” – nàranta – “Tantis, fait su chi ólit”. Nosu’ puru fiaus Giapponesus, una ‘orta. Candu proiat, in Bosa, anca lassaiant a prori. Immoi, candu proit ‘oleus su contributu, candu non proit, dhu ‘oleus aici etotu. Si dha pigaus cun s’unu e cun s’atru, foras chi cun nos etotu, candu s’àcua si ndi pigat sa ‘omu chi nd’eus pesau in logu anca non depiat essiri fatta.
Seus feti prangendu ca nemus si ‘onat su chi s’ispètada ma: “Custu in domu mia, no!” Boleus industrias chi funtzionint sentza pagari staria. Po s’energia chi srèbidi, calincun’atru  nci depit pensari. Cuba prena e pobidha imbriaga, cumenti nanta is Italianus. Mirai chi, dea-i cust’ala, prus Italianus de nosu’ si nd’agatanta pagusu. Ita chi faiat a si torrari, assumancu pagu pagu, Giapponesus.
Atentzioni, perou, non seu narendu chi fut mellus candu is canis s’acapiant a sartitzu e totus faianta su chi dhisi naranta a fari sentza mancu mùsciri. Est s’idea de “Autoridadi” chi si ndi fait iscostiari meda de’ is Giapponesus: po issus è nudha sa morti a fronti de su rispetu e s’ubbidientzia chi dhi tenint a s’Imperadori. Ca su “tenno” esti soberanu de is celus e donnia cosa chi de issu ndi ‘enit, depit essiri rispetada e ubbidia. Po nosu’ no’ esistit prusu custu printzìpiu, de rispetari su calledhu po sa faci de su meri, podit capitari  de avreguari su contrariu.
Nemus iat a bolliri a ndi fari tot’unu Giapponesu de nos atrus ma, in mesu de s’ordini su prus mellus e de su prus casinu mannu, ca mi parint che opari,  nd’at ari de logu, o no? Torru a narriri, acabonu mannu chi si torraiaus, assumancu pagu pagu, Giapponesus.

7 commenti:

Archeologia Nuragica ha detto...

No caru Efisio,
prefrexiu a essi sardu, fillu de ca curtura tribali europea, evolvia in is urtimus 1500 annus segundu is coordinadas de su messaggiu cristianu.
Is giapponesusu poneninti is interessus de sa etnia incsoru a supra a sa persona insoru.
Insomma funti dispostusu a essiri kamikaze (uno de is pagus fueddus giapponesus intraus in sa curtura occidentali).
Tui amigu Efisiu, sesi unu geologu, chi po tottu sa vida as fattu su professori de geografia astronomica in su liceo, po formamentis tua tenis fiducia in sa tecnologia umana (forzis prus de cantu di tenenis in is confrontus de is umanus!).

No su chi depeusu imparai de su giapponi, no esti s'insoro ubbiedienza a su poderi.

A mei una umanidadi trasformada in formicaiu non mi praxidi po nudda!!

su casu gioppesu adi ammostau a tottusu ca s'opera umana non podi essi perfetta, ca faesu medas erroris (Popper narada ca doccada a imparai de is erroris), de faesu finzas in sa gestioni deis impiantus nuclearais!!
Is nuclearistas deppiniti cumprendi ca esti unu settori innui non si podeus permittiri de fai erroris, e de imparai de is erroris.

Depeusu prenni onnia cobrettura de pannellus solaris, certamenti po unus cant'annus s'energia adi a costai de prus, ma appoi ada a benni prus baratta de oi.

Una sociedada cun centralis atomicas esti po forza una societadi vertilali, deu pensu ca cussa a pannellus solaris iada o podi essi orizzantali.

Agostino Sanna ha detto...

E ube est su rispetu de su mare chi nades? Bella sa paristòria de su pòpulu giaponesu chi connoschet su mare e lu rispetat. Si fiant istados a beru rispetosos de su mare e de sa zente no aiant fraigadu sas tzentrales nucleares propiu in sa costa ube benint sos tzunamis chi narant issos e sos terremotos. A mie mi paret chi custa paristòria contet de s'arrogantzia de sos omines pro more de su "progressu industriale" e du su dinari. No est sa natura chi los cheret male, si sunt dados sa morte a manos insoro. Si unu fraigat in ube arrivant sos tzunami una die emmo e una die nono, posca non depet ghettare neghes a sa mala sorte.
Pro finis inoghe su nucleare deo non lu cherzo. Creo chi siat menzus chircare de consumare prus pagu e de rispetare a beru sa terra chi nos dat a manigare. A nois e a fizos nostros. A sos fizos de sos giaponesos de cussa zona at a abbarrare petzi sa terra avvelenada dae sos babbos e mammas insoro. Ite bellu regalu. Pro me dae sos giaponesos depimus imparare solu cussu: a chircare de non fàghere su matessi errore.
Pro sas àteras cosas so de acorsu de su totu cun Mauro Zedda.

zuannefrantziscu ha detto...

da Efis Loi

Oh Mauru, mih ca ses curiosu, mih. E puita mi ndi ponis in buca fuedhus chi no’ ndi funti mai ‘essius? Chi ti dhu torras a ligiri dhu’ at iscritu ca “Nemus iat a bolliri a ndi fari tot’unu Giapponssu de nos atrus” o no? Atras duas cosas t’ia bolli narriri, a tui e fintzas a Austinu: mirai ca a sa genti tocat a dhi portai rispetu e non, ca tantis funti aillargu meda e grogus che-i sa cera, ca funti un’imbodhiu de farabutusu chi pensant feti a su ‘inari e tontus puru ca bivendi in logu de terremotus si faint is centralis in s’oru de mari sentzas de pentzai a su “tzunami”. Eh, depint essiri abetendi a bosatrus. S’atra cosa est custa: e ita ti creis, ca su dollaru girat feti in logu de centralis nuclearis? Castiadì ca ndi gira meda, ma meda, de prusu, furriu a furriu a su petrolliu. E no’ dh’ant’ari postu “petrodollari” po debbadas? S’arrexonamentu miu fut un atru, ma, si bidi ca non mi sciu spiegai. A bortas, perou, sa genti si fait a surda candu no' dh' andada su chi intendidi.

Archeologia Nuragica ha detto...

Caru amigu Efisiu,

scusamia chi no appu cumprendiu beni su chi boliasta narri.
su fattu esti cha deu non ci pensu lontanamenti de diventai giapponesu!!
Deu non seu de su parri ca sa persona umana deppidi esseri ubbiedienti a su governu o a s'imperadori cosa sua!

Deu seu unu obbiettori de coscienzia, seu cun tottu cussu chi in sa prima guerra mondiali anti disertau (de calichisiada nazioni sianta).

Seu contras una sinistra e una destra italiana chi andada a narri ca i mortos de prima guerra mondiali funti mortus po sa patria.

Funti mortus po sa politica imperialistica de is nazionis europeas.

Scusami chi seu foras tema, ma biri su 17 de mrazu unu muntoni de gienti, cun unu iagi de pippius, con banderas italianis, portendi una corona de froris a su monumentu de i mortus in sa prima guerra mondiali, ma trunbullau su stogumu.
Ma ita c'apiciganta cussas poberas vittimas innocentis, cun sa conquista de sa penisola de parti de su regnu de Sardegna?

Esti una egrungia, chi in Italia su 17 appanta reso onore a mortus de prima guerra, mortus po conquistai una terra, su sud Tirolo, chi de festai non dadi boffiu intendi!!

Chi si nera sa beridadi, ca i cussa de Garibaldi esti stettia una coquista de unu stadu de parti de unu atru (sa conquista de Saddam Hissein de su Kuwait fiat prus leggittima!!), ca sa guerra de su 1914-18 esti stettia una guerra imperialista.

elio ha detto...

prova

elio ha detto...

@ Archeologia nuragica

Mauru stimau, de imperialismu ndi podeus chistionari fintzas a crasi sentza de ndi ‘ogari nudha, ca su chi naras tui est cussu chi imperanta in s’800 e in bona parti de su 900. A dis de oi est tot’atra cosa, castiadia a su chi est sutzedendi in Libia e mi nd’as a contari is pisusu. Totu su chi ‘olis po su chi pertocat a su “patriotismu” chi nos ant’ ammostau in custu cabu’ de annu e s’ant a sighir’ a amostai, seus de accordiu giai in totu. E tandus? Ita mi ‘olis narriri ca siat a depi fai cumenti narada cudhu para de don Lisandru Manzoni, fra Cristofuru? Ca no’ nci depiant essiri ne isfidas ne portadoris ne cropus de fusti? Bai e narasidhu a Sarkozy, a Gheddafi, e a totu sa cumpangia. Tui ses tropu poperianu, po t’acuntentari de is intentzioni’ bonas de genti de cresia cument’ ‘e-a mimi. A Cesari su chi est de Cesari, e a Cesari dhi capitada de iscudiri candu non nci arrennescedi a nd’otenniri su chi dh’agradada. Candu proidi, anca proidi apitzu’ de su giustu e de su chi no’ e’ giustu ma, a si “sciundiri” de prusu est sempri su poboritu. M’ap’ a isballiari ma mi parit ca sa Giustizia chi ‘olis tui puru, no’ est cosa de-i custu mundu.
Tenidi’ a contu.

Archeologia Nuragica ha detto...

Caru Efisiu,
sa Libia, esti stettia una colonia italiana e sa sfera de inflenzia economiaca italiana esti abbarada finzas ad oi.
Sarkosi? appoi chi anti lassau da francia in foras de sa "ricostruzioni" de s'Irak, s'esti allestu allestu propostu commenti su primu disstruttori de Gheddeffi , po essi in prima linea po "aggiudai" sa ricostruzioni de sa libia prossima (av)ventura!!