lunedì 3 agosto 2009

Est naschidu su Comitadu pro sa limba sarda. E si moghet

Su comitadu pro sa limba sarda, naschidu 33 annos como pro ghetare sa proposta de leze populare pro su bilinguismu, est torradu a bida custas dies coladas e at mandadu custa lìtera a sos presidentes de su Cunsizu regionale e de sa Regione, a sos assessores de sa Cultura e de sa Programmatzione, a sas Commissiones regionales cumpetentes:

Su Comitadu pro sa limba sarda, riassumendosi il compito di rilanciare la battaglia per il bilinguismo e per l’ufficializzazione del sardo nell’imminenza della discussione del Collegato alla Finanziaria 2009, sottopone all’attenzione delle SV l’opportunità e l’urgenza che fin da ora alla lingua sarda e alle altre quattro lingue parlate nei territori di pertinenza, gallurese, sassarese, catalano d’Alghero, tabarchino, sia riservata la dovuta attenzione e siano assicurati adeguati finanziamenti al fine prioritario di:
1) applicare il Piano Triennale linguistico con le modifiche più opportune per accrescerne l’efficacia d’intervento e con il mantenimento degli stanziamenti a favore della cultura assicurati dalla legge 14 sui beni culturali (patrimonio immateriale) e dall’ISRE
2) provvedere al forte coordinamento regionale per tutta la politica linguistica che eviti la caduta in localismi
3) impegnare nel collegato alla finanziaria che si sta per approvare in Consiglio maggiori risorse finanziarie nel sardo nella Pubblica Amministrazione e nella Scuola
4) assumere l’impegno politico di finanziare decorosamente (almeno 4 o 5 milioni di euro) la politica linguistica a partire dal bilancio 2010 di prossima scrittura
5) assumere l’impegno a continuare nella sperimentazione amministrativa di uno standard della lingua sarda, favorire la standardizzazione delle varietà alloglotte e formulare una proposta di grafia ortografica per la difesa di tutti i dialetti della lingua sarda e delle lingue alloglotte
6) assumere l’impegno a riconoscere nello Statuto speciale il sardo come lingua unitaria e, ovviamente, e a tutelare le 4 lingue alloglotte nei territori di riferimento.

Sos firmatàrios de sa lìtera sunt:

Giovanni Lilliu, presidente di Su Comitadu pro sa limba sarda, coautore della Proposta di iniziativa popolare per il bilinguismo
Mario Carboni, coautore della Proposta di iniziativa popolare per il bilinguismo
Gianfranco Pintore, scrittore, giornalista, coautore della Proposta di iniziativa popolare per il bilinguismo
Paola Alcioni, scrittrice, poetessa
Roberto Bolognesi, docente presso l'Università di Groenigen e di Amsterdam
Francesco Casula, scrittore, storico
Diego Corraine, responsabile Ufìtziu de sa limba sarda, Ogliastra
Nanni Falconi, scrittore
Antonimaria Pala, scrittore
Paolo Pillonca, scrittore, giornalista
Michele Pinna, presidente Istituto Bellieni, Sassari
Lorenzo Pusceddu, scrittore, poeta
Anna Cristina Serra, poetessa

Cras manzanu a ora de sas 10.30, in s'hotel Regina Margherita de Casteddu (arborada de Regina Margherita), su Comitadu at a addoviare sos giornalistas pro arresonare de s'initziativa. Giai una trintina de intelletuales sardos si sunt iscritos a su Comitadu. A chie si cheret sinzare, lu podet fàghere mandende una mail incarchende inoghe e ponende nùmene, sambenadu, bidda e arte sua.

7 commenti:

sardus filius ha detto...

totu literados, Juanne Frantzì..., poetas, iscritores, ma hapo notadu chi no b'hat perunu tituladu a dare interpretazione (cun titulu) a sas legges. Su Cumitadu, 33 annos como teniat una rejone de esser' in sa bataglia po su riconnoschimentu de su sardu a poi de su tratamentu chi l'hat riservadu su regime fascista chi l'hat persighitadu, ma oe, cun sa L.R. 26/1997 e cun sa L. 482/1999 tenet unu riconnoschimentu chi cheret atuadu (teninde sos istrumentos po poder' interpretare e aplicare). Cando si pensat chi finas sas naziones unidas (ONU) riconnoschet su sardu comente limba in perigulu ma niunu b'hat mai atuadu, si cumprendet a inue puntet su programma. Hapo 'idu chi bi curren' sos solitos matzones e su chi dimandan' no est mossu 'e musca, 5 milliones de euro po sighire a perpetuare su fallimentu de sa politica linguistica chi nos hat serradu sos canales de finanziamentu europeu, creo chi potan' esser' unu tantigheddu tropu. Puite su cumitadu no narat da inue si deven' bogare custos dinaris? Ch' hat zente, mi paret, chi siat ancora pensende chi sa Regione bi tenzat calchi ortu e su 'inari lu 'oddat dae s'albure. Essende chi sos entes publicos si finanzian' cun su prelievu fiscale, mi faghet ascamu de pensare a tantos pintzionados riduidos a su famine po pagare zente chi de s'istoria ischit pagu e nudda, de s'ispiritu connoschen' solu su mugore e si cheren' pagados po s'iscannare subra sa forma chi si cheret imponner'. Sighidela gai chi gia sezis a frore: STANDARDS ... NO GRAZIE, mezus su nucleare!!!

p.atzori ha detto...

Mi dichiaro prontu a comintzare torra sa pelea, comente in su 1978, s'annu de sa presentazione de sa proposta de leze populare po su bilinguismu. Sa limba de babos e jaios nostros e nostra matessi non depet morrer miseramente senza chi nois fezzemus sa parte nostra doverosa.
Sas paraulas de Sardus filius sunt de cunsiderare bene. Sa chistione de commente s'impreat su pagu 'inari chi si ottennet po sa limba est de massimu importu. Cracchi iscrupulu mi dia 'ennere. Nde semus siguros chi sos isportellos in sos Comunes corrispondant a una amministrazione fatta de "bonu babbu de famiglia"? A mimmi mi paret chi siet un isperdiziu de inari.
Non seo inbetze de accordu cun Sardus fiulius cando a sa fine si dichiarat cuntrariu a s'istandard linguisticu po sa limba iscritta. Narat iperbolicamente chi est "menzus su nucleare". Dia deper lassare un'essida, ca su de essere irremovibile diasi, diasi arrennegau, segat in curtzu calesisiat discussione. Iscurta custas peraulas, Sardus filius istimau: si su sardu at a morrer, no at a esser certu po crupa de sa LSC, postu chi intret in campu.
Piero

larentu ha detto...

Caru Sardus fillius, non b'aiat bisonzu de totu sos inghirios ch'ades fatu, ponendeche in mesu pensionados e afochizos, pro nos narrer su ch'ischimus zae, chi pro sa limba sarda su riconnoschimentu de s'istadu e de s'onu a bostè l'est bastante. Li faco ischire chi custos literados ( poetas e iscrittores in limba sarda) chi isputzides he canes runzosos,iscriende libros, e nd'an iscrittu medas, no si sun arricchidos. L'an fatu pro passione e pro amore de sa limba. E no los bido comente natzones famidos in chirca de si che manicare sas pipinidas de sa rezone, chi a su ch'isco no at galu iscuttinadu sa mesa. Su chi m'at fatu irdinzu no est cust'accusa, ma su fattu chi in sas urtimas rigas bo che siat rutta sa caratza. Standards.. no grazie menzus su nucleare. Jo mi nde dia birgonzare ca bostè cunsiderat sa limba sarda unificada sa causa de s'isperdissiu sardu. Ma za b'est su rimediu de su nucleare... Non creo chi la pensedas galu gai si sas turrer las dian fraicare intro su zardinu de domo bostra..

p.atzori ha detto...

Sardus filius nachi no risultat a che mandare sa risposta sua e assora dd'at mandada a mimi, chi dda rigiro a totus a cantigheddos ca es longa. DD'apo jai fattu sa critica chi non ddu ada "pars construens".

No mi bastat su riconnoschimentu de s'Istadu, istimadu Larentu, massimu cando servit o est servidu a truncare sas ancas a sos intentos chi sa Regione hat manifestadu cun sa L.R. 26/1997 (ma niunu ancora s'est abistu de su chi s'est operadu, bi fu' su 'inari e tocaiad' a l'ispender' in progetos astrusos comente s'istandardizzazione linguistica unificante e massificante?). Mi rendo contu chi s'ultima frase siat unu pagheddu pesante ma, cando bi cheret tocat a bi cariare sa manu. Sun' naschinde "sos cumitados" che s'antunnu (han' fatu su "Cumitadu 482" s'annu passadu, han' fatu su cumitadu po su campidanesu istandard ocannu - mancari si nelzat "accademia" ei como bi cheriat finas su 'e sa limba sarda ca no bastaian' sos candidados a fagher' sa festa a su sardu!) ma niunu hat ancora ispiegadu ite diferentzia bi passat tra "minoranzia linguistica istorica" e minoranzia linguistica istrutturale", sun' arrivados a cunfunder' sos cuncetos de populu e de nazione (chi tenen' raighinas in s'istoria) cun su 'e sa "minoranzia linguistica". Interpretamola sa normativa e valutamolas sas peraulas chi cuntenen'. No mi poto illonghiare tropu inoghe ca sas rejones de su logu m'imponen' de restare in s'istrintu (ma b'est s'archiviu de su chizone web chi mi faghet fide). Piero Atzori faeddat de istandard po sa limba iscrita de babos e de giagios, ma essende chi est giai codificada puite sos istruturalistas no la lean' in cunsideru? Sardus filius

p.atzori ha detto...

sighit

Inoghe niunu si cheret irrichire ma, in degh'annos ch' hat bessidu 10 Mln de Euro e no hat torradu in segus nudda. Ch' est, passados degh'annos da s'aprovazione de sa legge, s'iseniu culturale chi li naran' "genocidiu ispirituale" cuminzadu in su 1924 e perpetuadu cun totu regime fascista e repubblicanu, finas a cando su "cumitadu chi tenet 33 annos" no est giuntu a fagher' aprovare sa Legge regionale in su 1997 (sos friulanos no ischian' mancu de esistere). No b'hat bessidas caru Piero ne bintradas, sa veridade est o no est, no atzetat mancu andalas de mesu. S'Istoria podet esser' solu connota o disconnota. Mai s'hat a bier' sa rejone de totu su fallimentu ca si sutaponet totu a "sos milliones de Euro" prim'ancora de abbotzare su progetu de sa tutela e de sa valorizzazione.
Po uficializzare su sardu totu dimandan' legges, s'est devida isetare chi s'ischiderat sa Lega po cumintzar' a cumprender' chi sa limba devet esser' inserida in totu sos cuncursos publicos (primmariamente po s'arruolamentu de su personale in sas iscolas, subitu a poi, po no narrer' in contemporanea, in Regione, Provincias e Comunes). Bi diat haer' unu mare de 'inari in Bruxelles (da s'Unione Europea) si solu si presenterat calchi progetu 'onu ma, mi paret, no est in sa "rejone de sa limba e de sa cultura de sas populatziones e de sos territorios" chi est posta sa tutela e sa valorizzazione, ma in "sa casta" chi la gestit. Finas a oe hapo piccadu dogni gianna, hapo sighidu (in su possibile) dogni iniziativa, hapo fattu sa prima tesi bilingue da s'aprovazione de sa L. 482/99 e, bida sa mala parada, l'hapo punzada a sa gianna de sa creja ch'est in su "caminu 'e sos nuraghes" ma no si nd'hat creffidu mai intender'. Inoghe si devet cumprender' chi sa politica de istandardizzazione linguistica est naschida foras da sa Sardigna, operada da chie su Sardu lu connoschet ma no lu sentit. B'haiat unu dipartimentu de istudios in "s'Universid''e Colonia", in germania, a si no mi parides totu 'essinde da inie!
De sas turres, sa terra amada, m'hat disignadu finas s'istruttura molecolarede su DNA, m'hat fatu donu de sas giaes de su siddadu e m'hat abertu sas giannas de s'eredidade turritana cunsignadas in su votu.
Finas un isportello linguisticu podet torrare utile si b'hat un'amministradore chi, in sos cunsessos amministrativos, faeddat in sardu, selbit po dare valore uficiale a su chi no produit effetos giuridicos ex legge ma, po fagher' su chi hapo 'idu faghinde finas a oe, nos salvet Deus: Solu Deus bi podet!
Connosco sa realtad''e sos isportellos ca l'hap'isperimentadu in prima pessone. So' ancora isetende rispostas da s'amministrazione cun sa cale hap'operadu, chi, mi dispiaghet finas a lu narrer', mancat de volontade politica e de sensibilidade amministrativa, no est solu una chistione linguistica literale, de dirittos o de doveres. No bi cheret dinaris po ischidare su sonnu e, su 'inari, sighit a la mantenner' drommida.
Si cheret bintrare a "imponner'" su Sardu in sas iscolas (ca si dimandat s'insegnamentu obbligatoriu) cun su "codice de su contribuente", mi si cumintzamos a bogare testos serios de poder' proponner' a sa lettura no solu in iscola ma finas in tzitade e in campagna. In sardu si risultaiad' a fagher' finas s'esame de sa cussenzia iscultende su chi teniad' de narrer' s'anima, oe, estremu peccadu, no' risultamos pius mancu a fagher' torrare sos contos, lassendenos gabbare da dogni 'ucca 'e baula chi est bennidu da mare!!!
sardus filius

zuannefrantziscu ha detto...

Pro sardusfilius
Custa bia colet, ma dae como in susu, cando faeddas de "sos solito matzones" chi cherent dinare "po sighire a perpetuare su fallimentu de sa politica linguistica" o pones nùmenes, sambenados e cantidade de dinare impreadu o, as a tènnere passèntzia, non t'apo a pòdere dare tretu.
De àteru non faeddo: est una opinione tua chi respeto che a sas àteras.

sardus filius ha detto...

Grazie de s'avvertenzia, Giuanne Frantzì.., ti nde torro meritu e hap'a fagher' tesoro. M'has' a iscusare sos tonos polemicos chi poto haer' impreadu ma so' contra cussa peraula "uniformante e massificante" chi s'est torrende a intender' in su Cumitadu chi s'est formadu friscu friscu. Dai como innantis, in sos interventos chi hap'a fagher' in custu situ (si mi lu cunsentis) hap'a chilcare de esser' pius "politicu".
Sos termines "standard" e "standardizazione" deven' esser' bandidos (no est po esigentzias mias pessonales ma ca espressamente richiestu da s'Unione europea po poder' finanziare sas politicas linguisticas e sos progetos), si unu modellu de ortografia si devet sighire nos devet torrare da s'istoria e, s'Istoria, si semus dispostos a riconnoscher', est dispensadora. Nois devimus restare in sas regulas de sa tutela chi valorizat sa "minoranzia linguistica chi faeddat su sardu" (inoghe semus iscriinde e, si puru ambas duas sian' modos de comunicare su propriu pensamentu, s'una implicat s'oralidade, s'atera sa manualidad''e s'homine). Po fagher' un esempiu de comente nos potan' fuire sos termines, inoghe a costazos so' leginde chi "sardus filius ha detto ....", ma poi agato totu su chi hap'iscritu "a sa muda". Faeddare est differente, cambian' totu sos registros.
Su 22 de triulas hapo lassadu iscrittu a fronte de unu post de Micheli Pinna chi so' disponibile a tribagliare po recuperare, valorizzare e tutelare su patrimoniu cumone de su populu e de sa nazione sarda ch'est ancora inserradu in sos iscafales e in sos calascios de archivios e bibliotecas. Sighinde sas teorias de s'uniformazione massificante calada dae s'altu andamos a cara de ater'unu fallimentu. S'est faeddadu de cambiamentos de legge, si chistionat finas in trentinu e in friulanu in sas cunferentzias de sa limba sarda (ca devimus copiare da chie hat imparadu da nois ma si ch'est passadu a punta 'e nanti). Faeddo de vizios e de virtudes, Giuanne Frantzi..., e si nomenes o sambenados devo mentuare presentu meu (chi est iscritu cun sas pedras de su nuraghe).
Mi dispiaghet si poto haer' esageradu cun sas peraulas e, ancora pius, si no m'has' a dare tretu ca, ischis, tenzo in massimu cunsideru su parrer' tou. So' annos e annos e annos cun sa matessi pelea e niunu mai b'hat postu attenzione. Sa 'oghe mia est semper' restada litera morta e assimizat a sa de chie aboghinat in su desertu. No poto aderire a su cumitadu po mor''e s'istandardizzazione e de sa parificazione linguistica paventada ma, si su Cumitadu m'hat a tenner' presente in sas iniziativas suas no m'hap'a tirare in segus, so' inoghe po dare lughe, no po m'inserrare in contos e cosas betzas chi no torran' a contu.
Comunque siat, iscusendemi unu pagu cun totu, bos saludo, cun s'ispera chi da inoghe innanti nde potat bessire calchi cosa de 'onu!!!