Francu Pilloni, perdona ma ti borto in Lsc

de Cristiano Becciu

In custu blog est essidu un’artìculu de Francu Pilloni contra a sa LSC. Segundu su parre de s’iscritore, s’istandard regionale non dat contu a su sardu meridionale: s’est ismentigadu de su “connotu” campidanesu e de sa literadura sua. Un’istandard ortogràficu, dd’apo naradu milli bortas, depet discuntentare unu pagu a totus pro èssere bastante democràticu.
Ca sa grafia chi bolet Pilloni podet finas andare bene pro sa zona de Curcuris ma no dda diant atzetare in sa leada de Otieri, pro esèmpiu. Non ca sunt o semus ratzistas no, ma ca s’iscritura autoreferentziale, sena metodologia ladina, podet bàlere pro una bidda feti. Deo non bi pòngio meda a iscrìere in otieresu, ma non nche brinco is làcanas de Chilivani, ca giai in Mores si chèsciant.
Tocat a assentare una limba iscrita pro totu sa Sardigna, una berrita mancari elasticizada chi intret in totu is concas. O sighende su paragone de su trigu, fatu dae Francu Pilloni etotu, a normalizare est comente a fàghere su pane de s’iscritura: in su chiliru (is sèberos metodològicos) si podet pònnere cale si siat trigu, de ispigas oschiresas, de ispigas baruminesas.
Pustis cotu e isforradu, su pane (s’istandard gràficu) resurtat sardu e nde podent papare totus, frighende·si·nde si b’at prus trigu baruminesu o otieresu, ca est cunforma a cantu nd’incùngiant (nde ponent in s’istandard). Si su sardu de meridione sighit a non collaudare custa metodologia est lògicu chi ddi paret semper “cabesusesa” sa norma ortogràfica. Ma cale alternativa gràfica proponet, chi bàrgiat dae Tula a Teulada?
Segundu su parre personale meu est aici chi essit a pìgiu una grafia chi no est coerente meda. Perunu impèigu, pro caridade, màssima libertade de iscrìere comente ddi paret: semus in democratzia. Un’iscritura però chi no agiudat a distìnghere sa zeta sonora dae sa durche (“zega”), chi in sa de deghe rigas tenet “letterariu” e duas rigas in fatu “litteraiu”. Chi in s’impreu de is cunsonantes dòpias no est crara (difettus ma totu).
Non marcat perunu atzentu, e ischimus chi su sardu ddu depent pòdere lèghere finas is chi no ddu connoschent, ma bidende “intendiu accordiu, castiat” su fìgiu de unu disterradu diat istropiare is paràulas ca s’arriscu est chi pronùntzient “intendìu”, “acordìu” “castìat” (pro intèndiu, acòrdiu, càstiat).
Un’iscritura cun localismos malos a normalizare in totu su territòriu regionale, ca de registru collochiale (“cun deu”), formas de grafia chi no ascurtant sa ghia etimològica (“po”, “poita”), o chi cunfirmant is brullas de sa fonosintassi cando mudat is cunsonantes (“vetti” pro feti). Sigomente sa punna est cussa de normalizare totu su sardu, s’ispìritu berdaderu de s’istandard nos at cussigiadu de proare a normalizare custu iscritu de Pilloni chi tenet dinnidade manna de sardu, ca est iscritu dae unu sardòfonu e connoschidore mannu de sardu, chi ddu cheret amparare e sarbare cantu a mie, chi traballat pro sa limba cantu, si non prus de a mie.
Narade·mi bois si ddu cumprendides o nono custu artìculu in grafia comuna, si est “logudoresu” (ite machine custa definitzione) o non respetat su connotu meridionale. Is artìculos, is partigheddas pronominales, is avèrbios non ddos amos tocados, amus normalizadu in sa grafia (ma in sa letura onniunu sigat sa sua) su lèssicu impreadu e is verbos, ischende –però- chi in sa morfosintassi, aici narat sa norma etotu, b’at meda de traballare.
Custa est sa normalizatzione gràfica, de mollu meridionale. (sighi a lèghere)