S'atitu de Monti pro sa limba sarda

Pro cantu m'ammente, non b'at àpidu in custos ùrtimos binti annos unu guvernu italianu chi prus de custu esseret inimigu de sas autonomias e finas de su detzentramentu. Su chi est cuncordende contra a sa limba sarda (e a sas àteras chi non tenent in palas un'istadu) est unu signale ladinu chi sos tècnicos sunt a puntu de contivigiare su chi sa polìtica giacobina diat chèrrere a cuncordare sena, però, nde tènnere s'ànimu. Torrare sa de sas limbas minorizadas dae chistione de deretos umanos e tziviles a chistione de raportos intre istados. Si colat cussa titulia ammaniada dae su ministru de sos afàrios istràngios Terzi di Sant'Agata e dae sos collegas suos, petzi sos de limba croata, islovena, austrìaca e frantzesa ant a tènnere deretos linguìsticos prenos, sos àteros mai si biant.

Sos àteros guvernos si fiant cuntentados, si lu podimus nàrrere, de minimare sos finantziamentos pro sas limbas. Custu nono, custu partzit totu in limbas de amparare e in limbas destinadas a s'ispèrdere. Su primu grupu cabet sas limbas de sos istados lacanàrgios, su segundu totu sas àteras, tantu pro cunfirmare s'idea antiga chi una limba est unu limbàgiu chi tenet in palas un'esèrtzitu e una marina.

Sa filosofia de custu guvernu in contu de deretos tziviles e autonòmicos est sa chi una ministru, Severino, at bogadu a campu custas dies. At annuntziadu (mancu esseret Einstein iscoberende sa teoria de sa relatividade) chi ant a tancare roba de tribunales, ca – at naradu pagu prus o mancu – nos semus abbigiados chi ponende a pare ufìtzios chi sunt oe a tesu si rispàrmiat dinare e si ponent giùighes e impiegados a traballare mègius. Lampu, genia de imbentu. Marranu chi si tancat totu sos consìgios comunales e su guvernu nùmenat una pariga de podestades, rispàrmiat galu de prus. Ma s'economia cun sa titulia b'intrat e non b'intrat, mancari si potzat finas dare chi morende·nche limbas che a su sardu e su friulanu carchi sisinu in mancu si depat gastare. Su chi b'intrat est chi sos natzionalistas italianos, tècnicos o galu a tecnicare, sunt in cherta de ispèrdere sas diversidades chi cuant progetos polìticos e istitutzionales.

Genia mala, duncas, custos guvernantes italianos, sa peus chi, in contu de autonomias e deretos natzionales, s'Itàlia nos apat donadu custos annos. Ma si nos pompiamus in intro nostru, in Sardigna, liberanosdòmine. Su comitadu pro sa limba sarda at giai denuntziadu eris s'iscàndalu de sos onorèvoles nostros, totus sena nde sarvare unu, tzecos e surdos in su mentras chi unos de issos daiant una manu de agiudu a su guvernu a atitare sa limba sarda. E àteras puru, craru. S'arrennegu de Roberto Bolognesi (Spoon River) e de sos chi ant iscritu in su blog suo e in custu nostru est su meu. Ma dia chèrrere cumprèndere cale siat e de ite pasta siat fatu s'òdiu contra a sa limba sarda de gente che a Guido Melis, Parisi, Cossiga, Palomba e de totu sos àteros chi o ant presu su poleddu a ue lu cheriat presu su mere Monti o si sunt girados a un'àtera ala. Chi Melis e Parisi siant de s'iscola italòfonu-natzionalista tataresa est cosa nòdida e pagu ispantat s'atitùdine issoro, si no esseret pro su fatu chi si narant rapresentantes de sos sardos. Ma Cossiga e Palomba, àteras bias sunt partos cuidadosos de sos deretos istòricos e linguìsticos de sos sardos. Ite lis est capitadu?

Sa ratìfica de sa Carta europea de sas limbas, male cuncordada in sas cummissiones de sa Càmera italiana, at a dèpere colare finas in su Parlamentu. E, si podet dare, sos deputados (e tando sos senadores) sunt galu in tempus pro remediare sa titulia fata. Craru, bi cheret chi in Sardigna si peset canteddu de arrennegu, mancu meda. Mancari narende a sos deputados chi si sunt male portados chi annoas sos eletores s'ant a ammentare de custu tentativu de cantare s'atitu a sa limba sarda.